Mandalina, Turunçgiller familyasına ait, genellikle Akdeniz ikliminde yetişen, kabuğu kolay soyulabilen, tatlı ve sulu bir meyvedir. Ticari önemi yüksek olan mandalina, dünya genelinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bu makale, mandalina yetiştiriciliği hakkında kapsamlı bilgi sunmayı amaçlamaktadır.
Mandalina (Citrus reticulata), Turunçgiller familyasına aittir ve kökeni Güneydoğu Asya'dır. Daha sonra dünyaya yayılmış ve özellikle Akdeniz ülkelerinde önemli bir meyve haline gelmiştir. Mandalina, C vitamini, A vitamini ve lif açısından zengin bir besin kaynağıdır. Taze olarak tüketildiği gibi meyve suyu, reçel, marmelat ve tatlı yapımında da kullanılır.
Mandalina çeşitleri, genel olarak aşağıdaki gruplara ayrılabilir:
Mandalina, ılıman iklim meyvesidir. En uygun sıcaklık 13-30 °C arasıdır. Düşük sıcaklıklara karşı diğer Turunçgiller'e göre daha dayanıklıdır. Ancak, -5 °C'nin altındaki sıcaklıklarda zarar görebilir. Yüksek sıcaklıklar ise meyve kalitesini düşürebilir.
Mandalina yetiştiriciliği için en uygun topraklar, iyi drenajlı, tınlı, organik maddece zengin ve pH değeri 6-7 arasında olan topraklardır. Ağır killi ve su tutan topraklardan kaçınılmalıdır.
Mandalina fidanı seçimi, başarılı bir yetiştiricilik için kritik öneme sahiptir. Fidanların sağlıklı, sertifikalı ve ismine doğru olması gerekmektedir. Ayrıca, fidanın kök yapısının iyi gelişmiş olması da önemlidir.
Dikim zamanı, genellikle ilkbahar veya sonbahardır. Dikim yapılacak yerin önceden hazırlanması, toprak analizinin yapılması ve gübrelenmesi gerekmektedir. Fidanlar, kök boğazı toprak seviyesinde olacak şekilde dikilmelidir. Dikimden sonra can suyu verilmesi önemlidir. Dikim aralığı, çeşide ve toprak yapısına göre değişmekle birlikte, genellikle 4-5 metre aralıklarla dikim yapılır.
Mandalina ağaçları, düzenli ve yeterli sulamaya ihtiyaç duyar. Özellikle meyve gelişimi döneminde sulama büyük önem taşır. Sulama sıklığı ve miktarı, iklim koşullarına, toprak yapısına ve ağacın yaşına göre değişir. Damla sulama, mandalina yetiştiriciliğinde en çok tercih edilen sulama yöntemidir.
Mandalina ağaçları, sağlıklı büyüme ve yüksek verim için düzenli olarak gübrelenmelidir. Gübreleme, toprak analiz sonuçlarına göre yapılmalıdır. Genellikle azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) içeren gübreler kullanılır. Ayrıca, mikro element eksiklikleri de giderilmelidir. Yaprak gübrelemesi de faydalı olabilir.
Mandalina ağaçları, düzenli olarak budanmalıdır. Budama, ağacın şeklini düzeltmek, ışık ve hava geçirgenliğini artırmak, verimi artırmak ve hastalık ve zararlılarla mücadeleyi kolaylaştırmak amacıyla yapılır. Budama zamanı, genellikle kış sonu veya ilkbahar başıdır.
Mandalina ağaçları, çeşitli hastalık ve zararlılardan etkilenebilir. En sık görülen hastalıklar arasında Turunçgil Uçkurutan ve Kahverengi Leke Hastalığı yer alır. En sık görülen zararlılar ise Yaprak Bitleri, Kırmızı Örümcekler ve Unlu Bitler'dir. Hastalık ve zararlılarla mücadelede, kültürel önlemler (budama, sulama, gübreleme) ve kimyasal mücadele yöntemleri birlikte uygulanabilir.
Mandalina hasadı, çeşide göre değişmekle birlikte, genellikle sonbahar ve kış aylarında yapılır. Hasat zamanı, meyvenin rengi, tadı ve sıkılığına göre belirlenir. Meyveler, sapları ile birlikte dikkatlice toplanmalıdır. Hasat sırasında meyvelerin zarar görmemesi önemlidir.
Mandalina, hasattan sonra uygun koşullarda depolanarak uzun süre tazeliğini koruyabilir. Depolama sıcaklığı 5-8 °C ve nem oranı %85-90 olmalıdır. Meyveler, havalandırılan kasalarda veya sandıklarda depolanmalıdır.
Mandalina verimi, çeşide, iklim koşullarına, toprak yapısına ve bakım koşullarına göre değişir. Genellikle, bir ağaçtan 50-100 kg meyve alınabilir.
Mandalina, dünya genelinde önemli bir meyve olup, ticari değeri yüksektir. Hem taze olarak tüketilir, hem de işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürülür. Mandalina yetiştiriciliği, birçok ülke için önemli bir gelir kaynağıdır. Türkiye de önemli bir mandalina üreticisi ve ihracatçısıdır.